Τα συμπτώματα είναι:

• Κόκκινο, ευαίσθητο δέρμα ,ζεστό στη αφή.
  
• Φυσαλίδες γεμάτες υγρό που εμφανίζονται μετά από ώρες ή ημέρες.
  
• Αδυναμία, πυρετός, αίσθημα καύσου, ναυτία.
  
• Αλλαγή δέρματος στην περιοχή του εγκαύματος μερικές ημέρες μετά την έκθεση.
  

Τι είναι η UVA και η UVB ακτινοβολία;

Το φως είναι ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία . Το ορατό φως είναι το τμήμα της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας που έχει τέτοιο μήκος κύματος ,ώστε το ανθρώπινο μάτι μπορεί να τη μεταφράσει σε χρώματα του φωτεινού φάσματος. Πέρα από το ορατό φως υπάρχουν και άλλα είδη ακτινοβολίας όπως είναι τα ραδιοκύματα, τα μικροκύματα, η υπεριώδης ακτινοβολία, η υπέρυθρη, οι ακτίνες Χ, ακτίνες γ (δες σχήμα).

Η βασική πηγή υπεριώδους ακτινοβολίας (UV) είναι ο ήλιος. Η UV χωρίζεται περεταίρω σε UVA, UVB και UVC.

Η UVC είναι η πιο επικίνδυνη ακτινοβολία από τις τρεις. Συνήθως δεν φτάνει στην επιφάνεια της γης, αφού εμποδίζεται από τη στιβάδα του όζοντος. Τα τελευταία χρόνια όμως όλο και περισσότερη UVC φτάνουν στην επιφάνεια της γης λόγω της τρύπας του όζοντος. Ακόμα και μικρή έκθεση σε αυτό το είδος ακτινοβολίας μπορεί να προκαλέσει σοβαρά εγκαύματα, ενώ η παρατεταμένη μπορεί να προκαλέσει ακόμα και θάνατο.

Η UVB θεωρείται η ακτινοβολία που προκαλεί το μαύρισμα. Είναι πολύ πιο ισχυρή στο Βόρειο ημισφαίριο κατά τους καλοκαιρινούς μήνες και ασθενέστερη το χειμώνα. Για αρκετά χρόνια τα αντιηλιακά παρείχαν προστασία μόνο για αυτή.

Η UVA αρχικά θεωρήθηκε πολύ αθώα, οι επιστήμονες όμως δεν άργησαν να καταλάβουν ότι πρόκειται για μία ακτινοβολία πολύ πιο επικίνδυνη από την UVB. Η ένταση της είναι σταθερή καθ’όλη τη διάρκεια του χρόνου ανεξάρτητα από την απόσταση ανάμεσα στη γη και τον ήλιο. Επιπλέον η UVA διαπερνά οποιοδήποτε προστατευτικό κάλυμμα όπως καπέλα, ανοιχτόχρωμα ρούχα, ομπρέλες, παράθυρα, κουρτίνες κτλ. Έτσι δεν είναι απαραίτητη η απευθείας έκθεση στον ήλιο για να προκληθεί ζημιά από αυτό το είδος ακτινοβολίας.

UVA1: 340-400 nm UVA2: 320-340 nm UVB: 290-320 nm

Πως επιδρά στο δέρμα η ακτινοβολία UVA και η UVB;

Η UVB ακτινοβολία επηρεάζει μόνο την επιδερμίδα, το λεπτό εξωτερικό τμήμα του δέρματος που αποτελείται από κερατινοκύτταρα, μελανινοκύτταρα, σμηγματογόνους, αποκρινείς και ιδρωτοποιούς αδένες, κύτταρα Merkel, κύτταρα Langerhans, τρίχες και νύχια. Τα μελανινοκύτταρα συνθέτουν τη μελανίνη η οποία στη συνέχεια αποθηκεύεται στα κερατινοκύτταρα και δίνει το χρώμα στην επιδερμίδα. Η UVB ακτινοβολία ενεργοποιεί τα μελανινοκύτταρα να παράγουν ακόμα περισσότερη μελανίνη και έτσι προκαλείται το μαύρισμα. Όταν αυξημένη μελανίνη υπάρχει μόνο σε μερικά σημεία τότε μιλάμε για πανάδες. Ο ρόλος της μελανίνης στο δέρμα είναι καθαρά προστατευτικός για τις επόμενες στιβάδες.

Η UVA ακτινοβολία διαπερνά την επιδερμίδα και επηρεάζει το χορίο (στιβάδα του δέρματος που βρίσκεται κάτω από την επιδερμίδα). Το χορίο περιέχει αιμοφόρα αγγεία, λεμφαγγεία, νευρικές απολήξεις, αδένες και τους θύλακες των τριχών. Ο ρυθμός ανάπλασης του χορίου επιβραδύνεται μετά την ηλικία των 28 όπου πλέον μιλάμε για ώριμο δέρμα. Η ελαστίνη και το κολλαγόνο αποτελούν δομικά συστατικά του χορίου τα οποία το καθιστούν λείο και λαμπερό κατά τα νεανικά χρόνια.

Παρατεταμένη έκθεση σε UVA ακτινοβολία καθιστά τη στιβάδα κολλαγόνου και ελαστίνης μικρότερη με αποτέλεσμα να δημιουργούνται ρυτίδες, να επιταχύνεται η γήρανση του δέρματος και να εμφανίζονται τριχοειδή αγγεία κυρίως στο πρόσωπο.. Είναι επίσης πιθανό κάποια μελανινοκύτταρα να πεθάνουν (έτσι κάποιες περιοχές να είναι αποχρωματίζονται) ή να υπερλειτουργήσουν (και να δημιουργήσουν μαύρες κηλίδες).

Παρατεταμένη έκθεση στη UV ακτινοβολία προκαλεί νέκρωση των κυττάρων του δέρματος. Όσα από τα κύτταρα επιβιώσουν θα έχουν υποστεί ανεπανόρθωτη ζημιά. Το ηλιακό έγκαυμα εκδηλώνεται μετά από έκθεση σε UV ακτινοβολία από ότι η μελανίνη μας μπορεί να αντέξει.

Τι επιπτώσεις έχει η ηλιακή ακτινοβολία στην υγεία μου;

Παρατεταμένη έκθεση στη UV ακτινοβολία μπορεί να έχει σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία μας όπως:

• Ηλιακά εγκαύματα (πρώτου και δεύτερου βαθμού)
  
• Αλλεργίες μετά από έκθεση στον ήλιο (μετά από χρήση καλλυντικών ή λήψη φαρμάκων που προκαλούν φωτοευαισθησία)
  
• Εμφάνιση δυσχρωμιών στο δέρμα (πανάδες κτλ)
  
• Πρόωρη γήρανση του δέρματος
  
• Αυξημένες πιθανότητες για εμφάνιση μελανώματος και καρκίνου του δέρματος
  
• Καταστολή του ανοσοποιητικού συστήματος
  
• Πρόκληση βλάβης στα μάτια (προσωρινή ή και μόνιμη)
  

Οι συνέπειες της ηλιακής ακτινοβολίας μπορεί να φανούν μετά από πολλά χρόνια (εμφάνιση καρκίνου του δέρματος μετά τα 50 κατά κανόνα). Αυτό συμβαίνει λόγω της αθροιστικής της δράσης που ξεκινά από την πρώτη έκθεση στη βρεφική ηλικία μέχρι και το θάνατο.

Ο ήλιος όμως δεν είναι πάντα κακός μαζί μας… εκτός του ότι μας φτιάχνει τη διάθεση, μας βοηθάει να συνθέσουμε τη βιταμίνη D και έτσι να γίνει σωστή διαχείριση του ασβεστίου και του φωσφόρου από το σώμα μας.

ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΗΛΙΟ

Πώς μπορούμε να προστατευθούμε από τον ήλιο;

• Αποφεύγουμε την έκθεση στον ήλιο όταν αυτός είναι πιο δυνατός (10:00-16:00)
  
• Φοράμε αντιηλιακό με δείκτη προστασίας τουλάχιστον 15
  
• Σε έντονη ηλιοφάνεια προτιμάμε ρούχα με μακριά μανίκια
  
• Φοράμε πάντα γυαλιά ηλίου που παρέχουν 100% προστασία από UV
  
• Φοράμε καπέλο με πλατύ γείσο
  
• Πίνουμε μεγάλες ποσότητες υγρών για την αποφυγή αφυδάτωσης
  

Τι σημαίνει ο SPF που χαρακτηρίζει όλα τα αντιηλιακά προϊόντα;

Ο SPF (Sun Protection Factor) είναι ο δείκτης αντιηλιακής προστασίας που παρέχει ένα αντιηλιακό προϊόν. Είναι ένας αριθμός από το 1-50 (ή και περισσότερο) που στην πραγματικότητα είναι ο λόγος της ποσότητας ηλιακής ακτινοβολίας που χρειάστηκε για να προκαλέσει έγκαυμα σε προστατευμένη περιοχή του σώματος , σε σχέση με την ακτινοβολία που προκάλεσε έγκαυμα σε μη προστατευμένη περιοχή.

Φαίνεται λοιπόν ότι μετράμε ποσότητα ακτινοβολίας και όχι χρόνο έκθεσης όπως λανθασμένα πιστεύεται από κάποιους. Αυτό γίνεται διότι η διάρκεια δεν είναι ο μόνος παράγοντας που καθορίζει την ποσότητα ακτινοβολίας που δέχεται το άτομο κατά την έκθεση. Η γεωγραφική θέση, η εποχή, η χρονική στιγμή της ημέρας, οι καιρικές συνθήκες είναι μερικοί από τους παράγοντες που την καθορίζουν.

Με ποιό τρόπο μας προστατεύουν τα αντιηλιακά από τη UV ακτινοβολία;

Τα αντιηλιακά περιέχουν φίλτρα που δεσμεύουν την ακτινοβολία και την εμποδίζουν να δράσει στην επιδερμίδα. Σύμφωνα με τον παγκόσμιο οργανισμό υγείας οι ουσίες που προστατεύουν είναι :

• Aminobenzoic acid (PABA) UVB
  
• Avobenzone UVA1
  
• Cinoxate UVB
  
• Dioxybenzone UVB, UVA2
  
• Ecamsule (Mexoryl SX) UVA2
  
• Ensulizole (Phenylbenzimiazole Sulfonic Acid) UVB
  
• Homosalate UVB Meradimate (Menthyl Anthranilate) UVA2
  
• Octocrylene UVB
  
• Octinoxate (Octyl Methoxycinnamate) UVB
  
• Octisalate ( Octyl Salicylate) UVB
  
• Oxybenzone UVB, UVA2
  
• Padimate O UVB
  
• Sulisobenzone UVB, UVA2
  
• Trolamine Salicylate UVB
  
• Titanium Dioxide UVB, UVA2
  
• Zinc Oxide UVB, UVA2, UVA1
  

Με ποιά κριτήρια επιλέγω το αντιηλιακό μου;

• Επιλέξτε το σωστό δείκτη προστασίας και τον τύπο αντιηλιακού (κρέμα, γαλάκτωμα, σπρέι κτλ) ανάλογα με τον τύπο δέρματος σας (ανοιχτόχρωμο, σκούρο, με πανάδες κτλ). Ο φαρμακοποιός μπορεί να παρέχει όλες τις απαραίτητες πληροφορίες για μια σωστή επιλογή.
  
• Αναζητήστε ένα αδιάβροχο προϊόν εάν το θεωρείτε απαραίτητο.
  
• Βεβαιωθείτε ότι το προϊόν που επιλέξατε παρέχει προστασία από τη UVA και τη UVB.
  
• Διαβάστε προσεκτικά τα συστατικά του αντιηλιακού για να βεβαιωθείτε ότι δεν περιέχει PABA (μπορούν να προκαλέσουν αλλεργίες).
  
• Κάποιοι δερματολόγοι λένε πως το καλύτερο αντιηλιακό είναι αυτό που τελικά θα χρησιμοποιηθεί ευχάριστα. Φροντίστε λοιπόν να επιλέξετε ένα εύχρηστο και ευχάριστο στη χρήση!
  

Χρησιμοποιώ το αντιηλιακό μου σωστά;

Το αντιηλιακό πρέπει να εφαρμόζεται μισή ώρα πριν από την έκθεση στον ήλιο και σε επαρκείς ποσότητες. 5-6 κουταλάκια του γλυκού θεωρούνται αρκετά για να καλύψουν το σώμα. Αν εφαρμόζετε επαρκή ποσότητα αρχικά και επαναλαμβάνεται την εφαρμογή κάθε δύο ώρες, τότε χρησιμοποιείται σωστά το αντιηλιακό σας.

Το νερό και ο ιδρώτας απομακρύνουν το αντιηλιακό;

Ναι! Αυτός είναι και ο λόγος που πρέπει να ανανεώνουμε το αντιηλιακό μας κάθε 2 ώρες. Μετά από μία βουτιά στη θάλασσα, έντονη εφίδρωση, σκούπισμα του σώματος ή του προσώπου με την πετσέτα, η μεγαλύτερη ποσότητα αντιηλιακού έχει αφαιρεθεί. Υπάρχουν βέβαια και τα αδιάβροχα αντιηλιακά που είναι δυσκολότερο να απομακρυνθούν με το νερό ή τον ιδρώτα, για να είμαστε όμως βέβαιοι ότι θα επωφεληθούμε της προστασίας τους , καλό είναι να ακολουθούμε επαναληπτικές εφαρμογές.

Έχω μαυρίσει αρκετά!Πρέπει ακόμα να χρησιμοποιώ αντιηλιακό;

Ναι! Όλοι όσοι εκτίθενται στην ηλιακή ακτινοβολία πρέπει να χρησιμοποιούν αντιηλιακό. Ειδικά στις περιπτώσεις που κάποιος έχει μαυρίσει και έχει αρχίσει να χάνει δέρμα, το αντιηλιακό είναι απαραίτητο για να προστατεύσει τις περιοχές που η στιβάδα δέρματος είναι πιο λεπτή.

Πρέπει όλοι να χρησιμοποιούμε αντιηλιακό;

Σε άτομα ηλικίας μικρότερης των 6 μηνών δεν πρέπει να εφαρμόζονται αντιηλιακά προϊόντα. Ο βασικότερος λόγος είναι ότι το δέρμα τους δεν είναι αρκετά ώριμο για να δεχτεί όλες αυτές τις χημικές ουσίες. Επιπλέον θα λέγαμε ότι είναι τραγικά επικίνδυνο και ανεύθυνο να εκθέσουμε ένα τόσο νεαρό άτομο στην ηλιακή ακτινοβολία. Πέρα από αυτή την εξαίρεση όλοι οι υπόλοιποι πρέπει να χρησιμοποιούμε αντιηλιακά.

Τα αντιηλιακά μπορούν να προκαλέσουν αλλεργίες;

Σε κάποιες περιπτώσεις τα αντιηλιακά προκαλούν αλλεργίες και αυτό συμβαίνει κυρίως λόγω του PABA (παρα-αμινοβενζοικό οξύ) που περιλαμβάνεται σε ορισμένα προϊόντα. Τα νεότερα αντιηλιακά συνήθως δεν περιέχουν PABA, για να είστε όμως σίγουροι καλό είναι να ανατρέξετε στα συστατικά του προϊόντος πριν το αγοράσετε. Εφαρμόστε μικρή ποσότητα αντιηλιακού σε ένα σημείο του σώματος σας και εκθέστε το στον ήλιο για να βεβαιωθείτε πως δεν προκαλείται αλλεργική αντίδραση.

Γιατί πρέπει να φοράω αντιηλιακό και το χειμώνα;

Κατά τους χειμερινούς μήνες η UVB ακτινοβολία δεν είναι τόσο έντονη όσο είναι το καλοκαίρι. Δεν συμβαίνει όμως το ίδιο και με τη UVA , η οποία έχει σταθερή ένταση καθ’όλη τη διάρκεια του χρόνου. Έτσι το χειμώνα δε μαυρίζουμε εύκολα, όμως η UVA συνεχίζει ανενόχλητη να προκαλεί ζημιά στο δέρμα μας. Ακόμα πιο έντονη είναι η ανάγκη για αντιηλιακό όταν είμαστε σε περιοχή που έχει χιονίσει.

Σε περίπτωση ηλιακού εγκαύματος πώς μπορώ να ανακουφιστώ;

• Κάνουμε συχνά κρύα ντους
  
• Βάζουμε κρύα επιθέματα στην περιοχή του εγκαύματος (προσοχή! όχι παγωμένα)
  
• Πίνουμε άφθονα για να αποκλείσουμε το ενδεχόμενο της αφυδάτωσης
  
• Λαμβάνουμε αντιφλεγμονώδη φάρμακα αν το κρίνει απαραίτητο ο γιατρός
  
• Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε κρέμα υδροκορτιζόνης (ρωτήστε το φαρμακοποιό σας) ή κάποιο προϊόν που περιέχει αλόη ώστε να ανακουφιστεί η ερεθισμίνη περιοχή.