Οι ελιές είναι πολύ κοινές. Μεγαλώνουν ομαλά προς όλες τις κατευθύνσεις μέχρι ένα ορισμένο μέγεθος οπότε παραμένουν σταθερές ή μικραίνουν. Οι περισσότεροι έχουμε από 10-40 ελιές. Ένα άτομο από καιρό εις καιρό και συνήθως μέχρι την ηλικία των 40 ετών κάνει καινούργιες ελιές. Η έκθεση στον ήλιο και το οικογενειακό ιστορικό παίζουν σπουδαίο ρόλο στην ανάπτυξη των ελιών. Όλες οι φυλές και οι ηλικίες ιδιαίτερα μέχρι τα 40 αλλά περισσότερο οι ανοιχτόχρωμοι είναι δυνατόν να εμφανίσουν ελιές.
Εμφάνιση
Εμφανίζονται σε οποιοδήποτε σημείο του σώματος ακόμα και στα νύχια τις παλάμες και τις πατούσες. Φυσιολογικά είναι συμμετρικές, μεγέθους όχι μεγαλύτερη από την γόμα του μολυβιού ( 6mm), στρογγυλές ή ωοειδείς, με σαφή όρια, σε πολλές αποχρώσεις ( ροζ- ανοικτό καφέ-σκούρο καφέ- μαύρες) , επίπεδες ή διογκωμένες.
Το πιο σοβαρό πράγμα που πρέπει να ξέρουμε για τις ελιές –εκτός από τις γοητευτικές και τις περίφημες Καλαμών- είναι ότι μέσα ή δίπλα τους και όχι μόνο αναπτύσσονται τα μελανώματα.
Ένας στους δέκα (1:10) έχει μία ασυνήθη ελιά (άτυπη) που φαίνεται διαφορετική από τις κανονικές . Ο ιατρικός όρος είναι δυσπλαστικός σπίλος. Αυτές οι ελιές έχουν περισσότερες πιθανότητες να εξελιχθούν σε μελάνωμα (είδος καρκίνου του δέρματος). Θα πρέπει λοιπόν να απευθυνόμαστε στον δερματολόγο αν οι ελιές φαίνονται αφύσικες. Οι ελιές θα πρέπει να ελέγχονται σύμφωνα με τον τύπο ABCDE όπου:
Α=Asymmetry (πόσο συμμετρική είναι δηλ. αν το ένα μισό μοιάζει με το άλλο μισό)
B=Boarders (τα όρια της αν είναι σαφή ή ανώμαλα)
C=Color (πόσα χρώματα έχει πάνω της η ελιά).
D=Diameter (τι διάμετρο έχει δηλ. πόσο μεγάλη είναι)
E= Evolving (ποιά είναι η εξέλιξή της)
Επίσης προσέχουμε αν η επιφάνεια είναι τραχεία, αν αιμορραγεί με πληγή που δεν κλείνει, η παρουσία ογκιδίου κάτω από ελιά, αν υπάρχει αφύσικη αίσθηση (πόνος-φαγούρα- ερεθισμός), ανώμαλο δέρμα γύρω από την ελιά ή αν το χρώμα της περνάει στο δέρμα. Αν λοιπόν παρατηρήσουμε κάποιο από αυτά θα πρέπει να επισκεφτούμε δερματολόγο.
Επιπλοκές
Ποιοι τύποι ελιών έχουν υψηλό κίνδυνο να κάνουν καρκίνο;
- Μεγάλες ελιές εκ γενετής
- Οι άτυπες ελιές συνήθως οι κληρονομικές
- Οι πολλές ελιές περισσότερες των 50 και ειδικά σε μεγάλη ηλικία
Πρόληψη
Το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να προστατευτούμε από τον ήλιο. Πώς όμως;
- Αποφεύγουμε την ήλιο μεταξύ 10πμ-4μμ
- Χρησιμοποιούμε αντηλιακό με μεγάλο δείκτη προστασίας(>30SPF)
- Φοράμε μακρυμάνικα ρούχα, καπέλο με μεγάλο γείσο και γυαλιά με δείκτη 3 ή 4
Να θυμίσουμε ότι η μεγάλη έκθεση στον ήλιο προκαλεί εκτός από τα εγκαύματα, πρόωρη γήρανση του δέρματος, ανοσοκαταστολή, καταρράχτη και ωχρά κηλίδα. Χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή όταν είμαστε δίπλα σε νερό, άμμο και χιόνι διότι υπάρχει αντανάκλαση. Όταν η σκιά μας γίνεται μικρότερη από το ύψος μας τότε ψάχνουμε για σκιά.
Λίγα πράγματα για το μελάνωμα
Παρότι είναι από τις πιο επιθετικές μορφές καρκίνου, έχει πολύ καλή πρόγνωση που φθάνει το 95% αν διαγνωστεί εγκαίρως. Ελιές με ABCDE ελέγχονται. Αλλαγές της συμπεριφοράς των ελιών του μεγέθους, του χρώματος, της επιφανειακής υφής, με πόνο, αιμορραγία ή φαγούρα καθώς και η παρουσία ογκιδίου κάτω από μεγάλες ελιές ελέγχονται.
Παράγοντες κινδύνου:
- Οικογενειακό ιστορικό
- Ιστορικό μελανώματος
- Παρουσία άτυπων ελιών
- Αδύνατο ανοσοποιητικό
- Πολλές κανονικές ελιές ( >50)
- Υπεριώδης ακτινοβολία
- Σοβαρό ηλιακό έγκαυμα σε παιδική ηλικία
- Ανοιχτόχρωμο δέρμα με ή χωρίς φακίδες
Πρόληψη και θεραπεία
Εκτός από τα μέτρα προστασίας που παίρνουμε για τον ήλιο και αναφέραμε πιο πάνω, θα πρέπει να γίνεται μηνιαίος αυτοέλεγχος για ABCDE και ετήσιος από δερματολόγο . Η θεραπεία γίνεται χειρουργικά με αφαίρεση και καθαρισμό της περιοχής.
Παρατηρήσεις
Να αναφέρουμε ότι κάθε άτυπη ελιά δεν σημαίνει ότι είναι και κακοήθης, μάλιστα θα λέγαμε ότι οι περισσότερες δεν είναι. Η αύξηση των περιστατικών μελανώματος τις τελευταίες δύο δεκαετίες συνδέεται με την αύξηση της τρύπας του όζοντος. Όμως η ανάπτυξη μελανώματος σε σημεία που δεν τα βλέπει ο ήλιος και μακριά από ελιές καταδεικνύει ότι ο ήλιος δρα σαν καταλύτης αλλά δεν είναι μοναδικός υπαίτιος.
Τέλος να πούμε ότι η Μαύρη φυλή δεν κάνει μελανώματα στα ορατά σημεία του δέρματος παρά μόνο σε νύχια , πατούσες και πέλματα.
